Resmi adı Fatih Sultan Mehmet olan, ancak halk arasında Küçük Armutlu olarak bilinen mahalle, neo-liberal kentleşme politikalarının kaçınılmaz sonucu olan soylulaştırma ve yerinden etme süreçlerine yaklaşık otuz yıldır karşı koyarak varlığını sürdürmektedir. Kendilerine ait yaşam koşullarını ve fiziki ortamı büyük zorluklarla yıllar içerisinde imece usulü oluşturmuş bu mahallenin köklü sakinlerinin, tüm yaşamsal ağlarının bu konumlarına bağlı olması nedeniyle yerlerinden edilmeden, fiziksel, mekansal, sosyal boyutlarıyla iyileştirilmesi; gerek mahalleli için, gerekse [bu mahallede muhafaza edilen düşük yoğunluğun getirdiği (ekolojik ve sosyolojik) değerlerle dengesini koruyabilen] kentin diğer bölgelerinde yaşayanlar için hayati bir önem taşımaktadır.  Küçük Armutlu (F.S.M.) üst gelir gruplarının yaşadığı semtler (Etiler ve Maslak) arasında kalan, Boğaziçi manzarasına hakim konumundan dolayı yüksek arsa değerine ve dolayısıyla kentsel rant yaratma potansiyeline sahiptir. Buna rağmen, mahallede yaşayanların sosyo-ekonomik yapısı ve yaşam tercihleri de göz önünde bulundurularak, yarışmada manzara ve arsa değeri gibi unsurların yüceltilmesi kesinlikle istenmemektedir. Bunun yerine, komünal, eşitlikçi ve örgütlü yaşam, mahallenin özgün direniş tarihine dair toplumsal belleğin korunması ve sürdürülmesigibi değerlerin yanısıra; dayanışma,  katılım, tevazu, eşitlik gibi erdemlerin yüceltilerek, buradaki iyileştirme ana fikrinin mimari ve mekansal yansımalarıyla bu değer ve erdemler üzerinden kurgulanması yarışmanın ana beklenti hattını oluşturmaktadır. 

Yalnızca toplumsal örgütlenme, dayanışma, ve katılım düzleminde kalmayıp,  organik kentsel dokunun varlığı ve karakteristik (biricik) değeri, doğal yaşam unsurları ve yeşil ögelerin yoğunluğu, topoğrafya ile ilişkilerin özgünlüğü gibi nitelikleriyle de örnek bir mahalle modeli sergileyen Küçük Armutlu mahallesi için, yerinde ve yerlisiyle birlikte iyileştirilmesine yönelik, sürdürülebilir ve ekolojik bir kentsel ve mimari iyileştirme projesinin disiplinlerarası bir katılımla elde edilmesi hedeflenmiştir. Mahalle, vernaküler doku içerisinde yer alan ve komşuluk ünitesi olgusunun tipik örneklerinden birini sergileyen bir yerleşim alanı olduğundan, geliştirilecek yaklaşımlarda bu mevcut işleyiş modelinin gözönünde bulundurulması istenmektedir. 

Yarışmanın amacı, yüksek toplumsal değer ve kentsel-mimari potansiyeller barındıran bu mahallenin, rantsız, yıkımsız, mevcut sosyal bütünlük (mahalle kültürü) bozulmadan ve kendiliğinden bir dönüşümün olanaklılığını kanıtlayan örnek bir “Yerinde ve Yerlisiyle İyileştirme Projesi” ortaya koymaktır. Bu bağlamda, bu yarışma ‘yüksek rant yaratılarak sadece bunu karşılayabilecek varsıl aktörlere dağıtılmasına dayalı adaletsiz bir kentsel dönüşüm düzeneği’ olmaksızın da; radikal mimari ve şehircilik müdahaleleri yapılmadan da;  soylulaştırmadan, ayrıştırmadan, ötekileştirmeden, dışlamadan ve terke zorlanmadan da kentsel mekanların (doğal süreçler içerisinde kendi kendini dönüştüren ve güncelleyen bir organizma gibi), kendiliğinden, usulca, ölçülü ve kademeli olarak iyileştirilebileceğini gösterecek olan fikir önerilerine açıktır. Bu anlamda lokal ve minimal müdahaleleri(iyileştirmeleri) teşvik eden, fakat radikal inşai dönüşümler ve kapsamlı yatırımlar gerektiren çözüm önerilerinin, mahallenin doğası ve yarışmanın düşünsel arka planı ile çelişeceği görüşüne bağlı kalınacaktır. 

Kent İmgesi analiz yöntemleri, kent fenomenolojisi, üçüncül mekanlar, kentsel dolgu, kentsel akupunktur, kentsel direniş, mikro-urbanizm, mimarsız mimarlık, direniş mekanları ve gerilla mimarlığı gibi kuram, kavram ve yaklaşımlar ışığında ölçek ve kapsamı belirlenebilecek mütevazı, yalın ve ekonomik (bu mahallede yaşayanların ekonomik olarak karşılayabileceği) önerilerin, günümüzde hakim konut tipi olan kapalı-güvenlikli sitelerin (gated communities) temsil ettiği ayrıştıran ve tecrit eden kentsel tavra alternatif oluşumlarla gündelik ve somut pratiklere düşünsel bir arka plana oturan fikirlerle yer vermesi beklenmektedir.  

Mahalle ölçeğinde bir kentsel iyileştirme önerisine ulaşmayı hedefleyen yarışmada, bu mahallenin fiziki, sosyal, siyasal ve kültürel dokusunun olduğu gibi korunarak, herhangi bir yıkım ve emsal artışı önerilmeksizin iyileştirilmesi ve kamusal alanların yüceltilmesi; değerlendirmenin en temel ve vazgeçilmez kriterlerindendir. Ayrıca, gecekondu yerleşimlerinin pozitif kentsel ve kamusal değerlerini hala barındıran Küçük Armutlu mahallesi, Türkiye kentleşme tarihinde ‘gecekondulaşma’ sürecinden ‘çarpık apartmanlaşma’ sürecine geçmeden, gecekondunun özgün vernaküler niteliklerini bugüne dek taşıyabilmiş ve Istanbul kent dokusu içinde nadir bulunabilecek bir örnektir. Bu anlamda bu kentsel dokunun kültürel mirasolarak korunmasına dair fikir geliştirilmesi de bu yarışmanın öncelikli hedef ve kriterlerindendir. 

Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Sarıyer Şubesi, yarışma kapsamında geliştirilecek iyileştirme ve dönüşüm fikir üretimlerinin yerel olanaklar gözetilerek geliştirilmesini önemsemektedir. Yarışma, arka planındaki eşitlikçi ve komünal görüşe dayalı olarak, gönüllülük esası üzerine çalışan düzenleme ve değerlendirme ekiplerince, rekabet ve maddi karşılık barındırmayacak şekilde, ‘eşdeğer ve ayni ödüllü’ olarak düzenlenmiş olup, eşdeğer ödül sahiplerinin biraraya gelerek önerilen fikirlerin olanaklar ölçüsünde sentezlenip uygulamaya koyulacağı bir çalıştayla sonlanacaktır. Bu çalıştay, kolektif bir üretimin sonucu olarak mahallede kalıcı bir yerinde iyileştirme örneği oluşturacaktır. Bu mütevazı örnek, bugün Türkiye’de tartışılmakta olan dev kentsel dönüşüm projelerine karşı barınma hakkı için mücadele eden halkın tutunacağı bir dal olacaktır.

Şartname için tıklayınız.
ÖNEMLİ NOT: Şartname 13.07.2015 itibarıyla güncellenmiştir. A grubundan yarışmaya katılacaklar için verilen hesap numarası bilgileri değiştirilmiştir.

Katılım formu için tıklayınız.